Typowe oznaki funkcjonowania karuzeli podatkowej są następujące:
- Znacznie dłuższy obieg sprzedaży (zamiast zwyczajowo 1-3 podmiotów, w tym przypadku pojawia się ich ok. 4-7);
- brak odbiorcy końcowego – tj. faktycznego użytkownika towaru – z racji tego że towaru często tak na prawdę fizycznie nie ma;
- większość podmiotów w łańcuch to stosunkowo młode spółki;
- bardzo szybkie transakcje i presja czasowa;
- brak możliwości faktycznego dysponowania towarem oraz jego fizycznej inspekcji;
- brak pełnej wiedzy sprzedawcy o towarze;
- brak dokładnej specyfikacji towaru (np. w przypadku telefonów komórkowych – listy numerów IMEI);
- odwrócony łańcuch handlowy (dostawy od małych do dużych);
- brak gromadzenia zapasów;
- niewielkie marże pośredników;
- brak typowych zachowań konkurencyjnych na rynku (np. budowanie relacji, rozpoczęcie od sprzedaży małych ilości towarów, rozłożona w czasie negocjacja ceny);
- brak dążeń do skrócenia łańcucha dostaw i maksymalizacji zysku;
- małe towary o dużej wartości (np. elektronika) objęte pełną stawką podatku VAT (23%);
- brak przepływu towarów przez wszystkie podmioty biorące udział w transakcjach (wielokrotne przemieszczenia towaru w obrębie jednego magazynu);
- spółki w łańcuchu to podmioty bez faktycznej siedziby, korzystające z usług „wirtualnych biur” albo najmujące niewielkie powierzchnie biurowe i magazynowe;
- brak pisemnych umów pomiędzy kontrahentami;
- wysyłanie towaru do adres inny niż adres nabywcy;
- utrudniony kontakt z osobami decyzyjnymi ograniczony do maila albo kontaktu z pośrednikiem;
- wysyłka towaru za granicę;
Im więcej ww. ‘alertów’ dostrzegasz w transakcji – tym większą czujność należy zachować. Oczywiście sytuacja kontrahenta jest niezwykle trudna. Jest on w stanie dostrzec zaledwie niewielką część z ww. alertów. Wszakże jego udział w transakcji jest często ograniczony do nabycia towaru i jego sprzedaży a zatem zawarcia tylko i aż dwóch transakcji. Z tej pozycji bardzo trudno zobaczyć cały obraz karuzeli.
Co zatem można zrobić aby zmniejszyć ryzyko udziału w karuzeli podatkowej?
- Skorzystać z mechanizmu „Split-payment”.
- Na bieżąco monitorować zachowania kontrahentów, kierunki płatności, rodzaje wykonywanych transakcji;
- Wprowadzić i wdrożyć w przedsiębiorstwie profesjonalne i przygotowane pod konkretne przedsiębiorstwo regulacje typu ‘compliance’, które uwzględnią szereg mechanizmów prewencyjno-ostrożnościowych, takich jak np.:
– Obowiązkowa weryfikacja nowych kontrahentów: rejestr VAT, CEiDG/KRS, status czynnego podatnika VAT, sprawdzenie KRD, żądanie przedstawienia aktualnego zaświadczenia o niezaleganiu z właściwego Urzędu Skarbowego; wizytacja siedziby kontrahenta;
– Procedura okresowej weryfikacji kontrahentów stałych (powyższe elementy w ograniczonym zakresie);
– Monitorowanie transakcji i stworzenie tzw. systemu alertów – sygnałów o możliwych nadużyciach i podejrzeniu karuzeli podatkowej (brak faktycznej siedziby; brak możliwości spotkania z kontrahentem; brak telefonu stacjonarnego; wykreślenie z KRS/CEiDG; utrata statusu podatnika czynnego VAT; żądanie płatności na rachunek podmiotu innego niż kontrahent; brak faktycznego wydania towaru albo prośba o jego dostarczenie podmiotowi trzeciemu).
Pomimo pewnych kosztów stworzenia i wdrożenia procedury typu compliance, tego typu wysiłek w perspektywie czasu opłaci się i pozwoli menedżerom firmy spać spokojnie. W przypadku bowiem nieumyślnego działania w ramach karuzeli VAT do rangi kluczowego aspektu urasta dobra wiara firmy i stosowane przez nią mechanizmy prewencyjno-ostrożnościowe. Tym samym zachęcamy do ich wprowadzenia.
