Kara WIOŚ na odbiorcę odpadu – samochodu z USA

# O co chodzi?

O tym czy sprowadzony samochód jest odpadem, decydują: status prawny pojazdu; stan techniczny pojazdu; wola poprzedniego posiadacza (w kwestii pozbycia się pojazdu). Niestety częstą praktyką polskich organów ochrony środowiska jest rezygnacja z rozpatrzenia powyższych przesłanek i dokonywanie oceny tego, czy pojazd jest odpadem wyłącznie na podstawie istnienia tytułu Salvage, Nonrepairable itp.

W Polsce przyjęto konstrukcję, w której to dwa odrębne organy –  Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska (WIOŚ) i Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ) – które to organy badają status uszkodzonego pojazdu sprowadzonego zza granicy. Choć w teorii organy mają obowiązek współdziałania ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, praktyka pokazuje zgoła inną rzeczywistość.

Zdarza się na przykład, że WIOŚ nakłada karę po postępowaniu GIOŚ o utylizację pojazdu i uznaniu za odpad. Możliwe są także konfiguracje, kiedy to GIOŚ postanowi o utylizacji pojazdu a WIOŚ nie wymierzy kary, bądź GIOŚ wyda postanowienie o umorzeniu postępowania, a mimo to WIOŚ wymierzy karę. W takich sytuacjach może powstać problem prawny relacji pomiędzy ewentualnym Postanowieniem GIOŚ a Decyzją WIOŚ (związanie postępowaniem / prejudykat).

Niekiedy potrafi dojść do sytuacji, w której nawet po naprawie samochodu, pozytywnym przejściu pierwszego badania technicznego w kraju a nawet jego rejestracji, niespodziewanie WIOŚ pojazd może uznać za odpad i nałożyć karę.

# Czy coś można zrobić?

Decyzja WIOŚ nakładająca karę na odbiorcę zakupionego za granicą, uszkodzonego pojazdu z uwagi na uznanie go za odpad nie jest równoznaczne z automatyczną koniecznością jej zapłaty. Stronie postępowania przysługuje odwołanie do GIOŚ. Jednocześnie strona może skierować do organu wniosek o wstrzymanie wykonalności Decyzji.

Istnieją różne ścieżki i strategie pozwalające kwestionować Decyzję WIOŚ. Można w obrębie Ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów próbować podważyć samą klasyfikację sprowadzonego pojazdu jako odpadu (stan techniczny, stan prawny, kwestia wyzbycia się). Innym rozwiązaniem jest skorzystanie z przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary jakie przewiduje Kodeks postępowania administracyjnego. Jedną z nich jest np. znikoma waga naruszenia prawa. Ta wymaga indywidualnego podejścia do każdej sprawy oraz opracowania strategii i stosownych wniosków (w tym dowodowych).

Kolejną możliwością próby podważenie dokonanej przez organ interpretacji amerykańskiego dokumentu stwierdzającego status prawny pojazdu. Wynika to z niezrozumienia amerykańskich mechanizmów rynku motoryzacyjnego, które często powoduje, że WIOŚ używa dokumentu stwierdzającego własność jako wyłączną przesłankę uznania pojazdu za odpad. Co więcej, bywa, że polskie organy na podstawie samego dokumentu własności błędnie stwierdzają, jakoby pojazd nie był dopuszczony do ruchu w samych Stanach Zjednoczonych względnie utracił swoje przeznaczenie na skutek wypadku. WIOŚ dosyć często również zawyża skalę potrzebnych napraw pojazdu. Europejskie przepisy dotyczące norm bezpieczeństwa po drobnych napraw są liberalne, zaś polskie organy potrafią uznać wymianę zderzaka i części silnika, jako czynności przekraczające taki zakres.

Ocena faktyczna stanu pojazdu potrafi być obiektywnie trudna, dlatego prawo na takie przypadki przewidziało zasadę, iż w razie wątpliwości należy organ powinien rozstrzygnąć na korzyść strony potencjalnie obłożonej obowiązkiem lub ograniczeniem. Polskie organy niestety potrafią zapominać o tej podstawowej zasadzie postępowania administracyjnego, dlatego warto zawsze dokładnie przestudiować argumentację w Decyzji. Oprócz tego, jak wspomniano wcześniej, w razie jednoczesnego postępowania o utylizację przez GIOŚ i nałożeniu kary przez WIOŚ należy zażądać w odwołaniu zawieszenie postępowania przed WIOŚ i skupić siły na udowodnieniu w pierwszej kolejności, że w danym przypadku nie mamy do czynienia z odpadem.

Ponadto, nawet w razie utrzymania w mocy Decyzji przez GIOŚ w ramach Postanowienia kończącego przebieg postępowania administracyjnego, również od tego końcowego Postanowienia przysługuje tzw. skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Również na czas takie postępowania sądowo-administracyjnego na odpowiednio umotywowany wniosek sam GIOŚ (a w ostateczności także Sąd) może wstrzymać wykonanie orzeczenia do czasu rozpoznania sprawy.

Trudno z góry przewidzieć sytuację z jaką Państwo mogą się zmierzyć, dlatego nawet jeśli Wasza konkretna sprawa nie wpisuje się w powyższe scenariusze, warto się skontaktować dla rozważenia konkretnego, być może tylko pozornie odmiennego, problemu.

# W czym możemy pomóc?

Kancelaria Jaśkowiak Nadra Adwokaci posiada wieloletnie doświadczenie w reprezentowaniu importerów pojazdów z UE i spoza UE, zarówno w zakresie akcyzy, podstawy opodatkowania jak również kwestii środowiskowych. Reprezentujemy klientów na każdym etapie postępowania przed WIOŚ i GIOŚ oraz sądami administracyjnymi. Dokonujemy wszechstronnej oceny stanu faktycznego związanego z konkretnym pojazdem oraz analizy argumentacji WIOŚ/GIOŚ w kontekście uwzględnienia realiów prawnych oraz gospodarczych panujących w Stanach Zjednoczonych. Doradzamy tak aby już na etapie wszczęcia postępowania przed WIOŚ/GIOŚ zebrać i zaprezentować stosowny materiał dowodowy celem wykazania najważniejszych w tego typu sprawach okoliczności wynikających z orzeczeń sądów administracyjnych w podobnych sprawach.

Po przesłaniu na adres kancelarii Decyzji WIOŚ lub Postanowienia GIOŚ zapadłego w Państwa sprawie (zarówno wszczynającego postępowanie jak i ew. kończącego), doradzimy jakie kroki są możliwe do podjęcia przedstawiając swoją rekomendację oraz oferując fachowe prowadzenie sprawy.