Od 1.09.2019 r. przelew za FV tylko na rachunek zgłoszony do US

Sejm uchwalił w piątek 12.04.2019 r. nowelizację ustawy o VAT. Nowelizacja zakłada, że:

• zostanie utworzona baza (Wykaz) podatników VAT, która zostanie udostępniona na publicznej, bezpłatnej stronie internetowej ministerstwa finansów. Dostęp ma być również możliwy z poziomu CEiDG. Wykaz ma być aktualizowany raz na dobę;
• każdy podatnik VAT ma obowiązek przekazania (w ramach zgłoszenia aktualizacyjnego) numerów swoich rachunków rozliczeniowych związanych z prowadzoną dz. gosp. Urzędowi Skarbowemu (US) celem udostępnienia ich w ramach ww. Wykazu. Numer rachunków będą potwierdzane przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego STIR;
• podatnik nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu płatności za fakturę VAT (FV) na kwotę ponad 15.000 zł, która trafiła na rachunek podatnika (wystawcy faktury) inny niż wskazany w Wykazie. Kolejną sankcją może być odpowiedzialność solidarna za kwotę podatku VAT z ww. FV w sytuacji gdy wystawca FV (odbiorca przelewu) takiego podatku nie odprowadził;
• Odpowiedzialność ma być wyłączona w przypadku: (1) zawiadomienia Naczelnika US właściwego dla wystawcy faktury w terminie 3 dni od złożenia przelewu o płatności na inny numer rachunku niż wskazany w Wykazie, (2) płatności w formie Split Payment;
• Sektor bankowy analizuje możliwość wypracowania narzędzia pozwalającego na zweryfikowanie czy rachunek został zamieszczony Wykazie już na etapie dokonywania przelewu. Skuteczne wdrożenie takiego rozwiązania ogromnie uprościłoby weryfikację.
• Projekt w obecnym brzmieniu ma wejść w życie dnia 1.09.2019 r., z wyjątkiem przepisów sankcyjnych, które mają obowiązywać od 1.01.2020 roku. Czasu jest mało – zwłaszcza że Banki i firmy muszą dostosować swoje systemy księgowe i rozliczeniowe, a Wykaz ma powstać do….31.08.2019 r. Założeniem projektu jest minimalizowanie ryzyka nieświadomego udziału podatników w karuzelach VAT oraz uszczelnianie systemu VAT.

Proces legislacyjny był krótki. W konsultacjach pojawiał się temat faktoringu, a swoje uwagi w tymże zakresie zgłaszał głównie Związek Banków Polskich. W konsultacjach wiele podmiotów zwracało uwagę na problemy związane z brakiem zgłaszania innych rachunków niż rozliczeniowe do wykazu (np. powiernicze, techniczne), jak również masowością rachunków technicznych, oraz usługi speed collect i związanymi z tym ryzykami pozbawienia płatnika prawa do odliczenia KUP.

Przyjęta przez Sejm nowelizacja, przy założeniu jej ostatecznego uchwalenia, niewątpliwie wpłynie na branżę faktoringową jak również obsługę transakcji faktoringowych i zawieranie nowych umów. Po przejrzeniu przebiegu procesu legislacyjnego mam nadal ogromne wątpliwości co do rzeczywistej treści regulacji oraz jej skutków dla branży faktoringowej. Oceniając regulacje ‘na gorąco’ – w mojej ocenie możemy się spodziewać następujących jej skutków dla faktoringu:

1. Konieczność aktualizacji i zgłoszenia wszystkich rachunków cesyjnych do US. W przypadku firm faktoringowych ten problem jest niebagatelny z uwagi na stosowanie rachunków cesyjnych. Z uwagi na powyższe aby nie ryzykować sytuacji w której odbiorca (kontrahent) faktoringowy zweryfikuje nr rachunku bankowego z FV objętej cesją globalną i nie dokona płatności z uwagi na brak istnienia rachunku w Wykazie – w przypadku rachunków cesyjnych prowadzonych dla: (i) faktora jako posiadacza – każdy faktor będzie zmuszony do kierowania natychmiastowych zgłoszeń aktualizacyjnych do US po założeniu nowego rachunku cesyjnego; (ii) faktoranta jako posiadacza (rachunek zabezpieczony wyłącznie pełnomocnictwem udzielonym faktorowi) – każdy faktorant będzie zmuszony do kierowania natychmiastowych zgłoszeń aktualizacyjnych do US po założeniu nowego rachunku;
2. Mam wątpliwości jak ustawodawca rozwiązał ostatecznie problem rachunków technicznych (nie uwzględnianych w Wykazie). Rachunek (główny) jest zgłoszony do US, a pod ten rachunek podpięte są wirtualne konta (numery rachunków bankowych). W US nie są zgłoszone numery „wirtualnych” kont powiązanych z tym rachunkiem (gdzie każdy klient ma swój numer konta), wiec odbiorca płacąc za fakturę nie powiąże zatem tego „swojego” wirtualnego rachunku z rachunkami w Wykazie. W przypadku banków stosujących je również dla faktoringu ten problem jest istotny.
3. W przypadku firm faktoringowych liczba zgłoszonych rachunków może iść w dziesiątki / setki / tysiące.
4. Weryfikacja rachunku z FV przez odbiorcę (kontrahenta) faktoringowego może być zatem czynnością uciążliwą. Widząc te uciążliwości i nie chcąc brać na siebie dodatkowych obowiązków, część odbiorców może przerzucić się na płatność w ramach Split Payment;
5. Klauzule faktoringowe będą musiały być jeszcze bardziej czytelne i dostosowane do rodzaju rachunku cesyjnego, jednoznacznie wskazujące Faktora jako wierzyciela z FV, ale też wskazujące wprost do kogo należy rachunek bankowy wskazany na FV. Nie może bowiem dojść do sytuacji w której kontrahent (odbiorca) faktoringowy nie zweryfikuje w Wykazie rachunku z FV przypisując go do faktoranta zamiast faktora albo odwrotnie;
6. Niewątpliwie zmianie ulegną też dotychczasowe wzory zawiadomienia o cesji;
7. Sytuacja jest skomplikowana dla faktoringu cichego i zależy od tego czy rachunkiem podawanym na FV jest rachunek faktora, faktoranta, czy też escrow. W przypadku rachunku faktoranta problem nie powstanie (faktorant powinien jedynie dokonać zgłoszenia rachunku). W przypadku podawania na FV rachunku cesyjnego prowadzonego przez bank dla faktora, wówczas kontrahent (odbiorca) nie będzie miał możliwości zweryfikowania nr rachunku w Wykazie, bowiem ten nie będzie przypisany do faktoranta a do faktora. Może też zorientować się że doszło do cesji cichej. W takiej sytuacji kontrahent (odbiorca) może odmówić płatności albo wykonać ją w mechanizmie podzielonej płatności (Split Payment). Na obecnym etapie trudno jednoznacznie ocenić skutki regulacji dla rachunków typu escrow stosowanych w faktoringu cichym. Z założenia rachunki escrow nie są objęte tą regulacją, bowiem nowe przepisy dotyczą wyłącznie „rachunków rozliczeniowych w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe” lub imiennych rachunków w SKOK, nie powinny zatem dotyczyć rachunków powierniczych / escrow. Powyższe oznacza, że nie posiadając wiedzy o tym iż rachunek stanowi escrow, odbiorcy mogą próbować bezskutecznie dokonać weryfikacji rachunku i mieć wątpliwości co do płatności, które w najgorszym wypadku mogą skończyć się wykonaniem przelewu typu split payment, który jak wiadomo przy rachunku escrow nie zostanie zaksięgowany, lecz cofnięty.

Uzasadnienie nowelizacji porusza kwestie faktoringu, ale treść uzasadnienia wobec treści ustawy trudno uznać za czytelne i zrozumiałe. Poniżej fragment treści uzasadnienia:

„Odrębną regulację wprowadzono dla zlecenia przelewu związanego z tzw. factoringiem i umów podobnych. Na mocy tego rodzaju umów następuje przekazywanie praw do dokonania zlecenia przelewu związanych z fakturami wystawianymi przez dostawcę towarów lub usług innemu podmiotowi (np. faktorowi) będącego wierzycielem innego stosunku prawnego. Potrzeba takiej regulacji wynika z faktu, że w takiej sytuacji zlecenie przelewu jest dokonywane na rachunek innego podmiotu niż dostawca usługi lub towaru, co nie powinno powodować negatywnych skutków dla dłużnika, o ile przelew jest przekazywany na rachunek tego innego podmiotu, który jest uwidoczniony w wykazie.

W sposób szczególny została uregulowana sytuacja, w której podmiot trzeci (np. w związku z umową factoringu, cesji wierzytelności, przelewu lub umowy podobnej) dokonałby zapłaty dostawcy (usługodawcy) na rachunek, który nie figuruje w wykazie. Pozostawienie tej sytuacji bez szczególnych regulacji dawałoby możliwość obchodzenia wprowadzanych przepisów. Aby temu zapobiec, w art. 14 ustawy o PIT i w art. 12 ustawy o CIT dodane zostały przepisy, które nakazują rozpoznać u faktora przychód w takiej wysokości, w jakiej płatność związana z transakcją, o której mowa w art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców, została dokonana na rachunek inny niż zawarty w wykazie.”.

Szczegóły w drukach sejmowych nr 3301 i 3360.

Miejmy nadzieję że ostateczna treść nowelizacji (po ewentualnych poprawkach Senatu) ulegnie jeszcze doprecyzowaniu.

Zachęcam do dyskusji o potencjalnych skutkach nowelizacji dla faktoringu.