Ostatnie 2 lata to zmasowana ofensywa legislacyjna dla branży faktoringowej. Obecne lato przynajmniej w teorii jest nieco spokojniejsze. Pozwoliło to na ujawnienie pewnych problemów prawnych mniejszej rangi, z którymi muszą borykać się pracownicy branży faktoringowej. Poniżej subiektywnie nakreślamy jedynie część z nich, bowiem ich rozwiązanie na poziomie ogólnym nie jest możliwe bez znajomości modus operandi danego faktora. Najwięcej z problemów dotyczy MPP i spraw sądowych.
- Zawieranie umów faktoringowych na odległość
Okres ostatnich kilku miesięcy doprowadził do intensyfikacji działań firm faktoringowych w kierunku bezpiecznego zawierania umów faktoringowych oraz udzielania zabezpieczeń na odległość. Niektórzy sięgnęli po podpisy elektroniczne, kwalifikowane, albo inne rozwiązania. Możliwości jest wiele – czas pokaże które z nich działają, a rzeczywistym testem będzie dopiero rozpoznawanie pierwszych spraw sądowych w oparciu o taką dokumentację.
- Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) funkcjonuje od 13 października 2019 r. a tydzień temu upłynął termin do ostatecznych zgłoszeń. Brak ujawnienia beneficjenta dla spółki wnioskującej o faktoring na obecnym etapie jest problemem z którym muszą mierzyć się odpowiednie komórki AML / Compliance każdego faktora.
- Problemy z MPP (Split Payment)
- ‘Upychanie’ VAT w płatnościach
Nadal problematyczne jest postępowanie z dłużnikami, którzy realizują płatności w MPP, a szczególnie w taki sposób, iż próbują upchać cały VAT a jednym przelewie (zwłaszcza pierwszym). To naganne zachowanie wynika z zatorów płatniczych a czasami nawet wyrachowanego operowania środkami z rachunku VAT które są wszakże wolne od zajęcia komorniczego.
- Obowiązkowy MPP na fakturach
Nadal wiele problemów może również wywoływać wyłapywanie obowiązkowego MPP na fakturach, jak również problematyczne łączenie przez wystawców faktur wielu pozycji na jednej fakturze, w tym w zakresie towarów objętych obowiązkowym MPP i nieobjętych.
- Realizacja zajęcia komorniczego w ramach MPP (Split Payment)
Kolejny ciekawy problem to zasady wykonywania zajęć wierzytelności pod kątem rodzaju przelewu. Inaczej sytuacja wygląda tutaj gdy egzekucja jest prowadzona za zadłużenie z podatku VAT (wówczas rachunek VAT dłużnika i tak będzie zajęty przez Organ), a inaczej gdy na poczet innego zadłużenia, zwłaszcza gdy prowadzi ją komornik sądowy. Pewną pomocą są objaśnienia MF w sprawie MPP, oraz kilka interpretacji indywidualnych, z których wynika, że przelew na rzecz komornika nie stanowi zapłaty za nabyte towary lub usługi, bowiem mamy tu do czynienia z nowym tytułem płatności, tj. realizacją egzekucji z zajętej wierzytelności. Pomimo tych wskazówek, problem nadal występuje nie i nie został jednoznacznie rozstrzygnięty w sposób wiążący.
- Biała Lista Podatników VAT
O Białej Liście podatników VAT pisaliśmy wielokrotnie, m.in. tutaj i tutaj. Wiele z sygnalizowanych dotychczas problemów uległo rozwiązaniu, pewne problemy występują jednak nadal, zwłaszcza takie jak brak ujawnienia wszystkich rachunków na liście, występujące okazjonalnie problemy z rachunkami cesyjnymi, jak również problemy rachunków escrow w relacji z MPP. Czasami pociąga to za sobą płatności bezpośrednie.
- Problemy sądowe (procesowe)
- Brak zwrotu opłaty od pozwu w postępowaniu upominawczym
Czy ktoś z Państwa zauważył, iż Sądy przestały zwracać faktorom ¾ opłaty od pozwu po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym? Wynika to z nowelizacji KPC która weszła w życie w sierpniu 2019 roku. Zmiana jest odczuwalna i bolesna dla branży, przerzuca bowiem ryzyko dochodzenia tej kwoty na faktora uzależniając je od wypłacalności pozywanego dłużnika. Dla przykładu – przy opłacie 10.000 zł, dotychczas faktor po uprawomocnieniu nakazu zapłaty dostawał od Sądu zwrot 7.500 zł a pozostałe 2.500 zł dochodził od dłużnika. Obecnie nie otrzyma w ogóle zwrotu, tylko całe 10.000 zł musi dochodzić od dłużnika (który może być niewypłacalny). Przy masowych sprawach p-ko odbiorcom faktoringowym ta niekorzystna dla faktora różnica będzie odczuwalna.
- Problemy z doręczaniem korespondencji pozywanym
Kolejną, niekorzystną, a już odczuwalną obecnie zmianą dla pozywających jest ograniczenie fikcji doręczenia i zastosowanie art. 139’1 KPC wymagające niekiedy doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika.
- Problem z właściwością Sądu przy pozwaniu odbiorcy
Działy prawne z niepokojem obserwują zmiany w dotychczasowej praktyce pozwania odbiorców. Wcześniej przepis o właściwości przemiennej (art. 34 KPC) konstytuował oddawczy charakter długu pieniężnego także przy cesji wierzytelności, co znajduje oparcie w orzecznictwie sądowym. Jego zmianę ustawodawca motywował mi.in. wskazując, iż: Przy obecnych zasadach ustalania właściwości miejscowej sądu prowadzi to do nieproporcjonalnie dużego obciążenia sądów „wielkomiejskich” w stosunku do sądów „prowincjonalnych”. Konsekwencją jest znacząco (czasem kilkakrotnie) dłuższy czas oczekiwania na rozstrzygnięcie takiej samej sprawy w sądzie „wielkomiejskim”, niż w „prowincjonalnym”. Skutki tej zmiany w praktyce są mocno odczuwalne. Sytuacja ta spowodowała konieczność szybkiego dostosowania stosowanych wzorców umownych (w tym m.in. ZoC) do nowej rzeczywistości oraz sięgnięcia po pewne zapomniane, aczkolwiek nadal aktualne orzeczenia sądowe.
Zachęcam przedstawicieli działów prawnych branży do wypracowania wspólnych standardów i rozwiązań w tym zakresie, zainteresowanych proszę o kontakt.
- Postępowanie nakazowe na skanach
W 2019 r. rozszerzono podstawy do wydawania nakazów zapłaty w postępowaniu nakazowym – korzystną dla biznesu zmianą jest tutaj dodanie jako podstawy do wydania nakazu faktu dowodu doręczenia dłużnikowi faktury jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego (art. 485§2’1 KPC). Jak wiadomo branża faktoringowa przy finansowaniu operuje głównie na skanach i saldach. Sądy zatem różnie podchodzą do wydawania nakazu zapłaty w trybie nakazowym w tym zakresie. Przy powszechności faktur bez podpisu brak jest jakichkolwiek przesłanek dla nie wydawania nakazu zapłaty z takich dokumentów.
- Postępowanie nakazowe wobec członków zarządu
Trudno zrozumieć obecną niechęć Sądów do rozstrzygania spraw w oparciu o art. 299 KSH w trybie postępowania nakazowego. Obecne regulacje czynią komplet niezbędnych w tym zakresie dokumentów (tytuł wykonawczy + postanowienie o bezskuteczności egzekucji + odpis z KRS) za zbiór dokumentów urzędowych pozwalających na wydanie nakazu zapłaty w trybie nakazowym.
Zachęcam przedstawicieli działów prawnych branży do stworzenia bazy orzeczeń sądowych w tym zakresie (często to wyroki niepublikowane), zainteresowanych proszę o kontakt.
- Znikający Zarząd
Nadal problematyczna jest kwestia „znikającego zarządu” czyli składania formalnej poprawnie rezygnacji celem utrudniania postępowań sądowych i komorniczych.
- Pozostałe
Upływ kilku miesięcy od rozpoczęcia pandemii koronawirusa stworzył również wiele innych problematycznych prawnie kwestii takich jak wykonywanie umów, siła wyższa, ścinanie limitów ubezpieczeniowych, umowy z dofinansowaniami, rozliczenia WIBOR itp. Część z nich sygnalizowałem już na przełomie marca i kwietnia . Szczęśliwie, sytuacja powoli ulega stabilizacji.
W zasadzie dla większości z powyższych problemów prawnych udało się już stworzyć pewne rozwiązania, ale wiele z nich nadal jest uciążliwych w codziennej działalności.
Czy na co dzień widzicie jeszcze jakieś inne aktualne problemy prawne których tutaj nie ująłem? Zachęcam do dyskusji w komentarzach tutaj i/lub na LinkedIN.
