Prace legislacyjne nad projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z dnia 14 października 2021 r. (tzw. ustawa o sygnalistach, dalej: „Ustawa”) śledzimy od dłuższego czasu. Po przeciągającym się okresie stagnacji w fazie opiniowania, projekt trafił przed Komitet do Spraw Europejskich. Już wcześniej wątpliwości budziło, czy Ustawą zostaną objęte także usługi faktoringowe, w szczególności podmioty zatrudniające mniej niż 50 pracowników i tym samym, w jakim terminie należy wdrożyć system whistleblowing-u (wykraczający poza sam AML). A to wszystko za sprawą skomplikowanej siatki odesłań w obecnym art. 23 ust. 2 projektu Ustawy.
#Gdzie leży problem?
Z art. 23 ust. 1 Ustawy wynika, że przedsiębiorcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników są zwolnieni z wdrażania procedur whistleblowing. Jednakże zgodnie z ust. 2, próg 50 pracowników nie ma zastosowania do podmiotu prawnego wykonującego działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/1937.
Inaczej mówiąc, pomimo ogólnego zwolnienia ze stosowania przepisów o sygnalistach dla instytucji zatrudniających poniżej 50 osób, Ustawa wyłącza to zwolnienie dla tych instytucji, które są objęte załącznikami do dyrektywy 2019/1937 (dalej: „Dyrektywa”) nawet, gdy zatrudniają one poniżej 50 pracowników.
Idąc dalej, zakres przedmiotowy Dyrektywy obejmuje m.in. usługi, produkty i rynki finansowe oraz zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, które uszczegóławia część I.B załącznika do Dyrektywy. Część I.B odsyła w tym zakresie – po raz kolejny – do:
- działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności etc.;
- wprost do rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.
Te dwa akty prawne są ze sobą powiązane, ponieważ w treści jednego znajduje się odniesienie do treści drugiego. Rozporządzenie nr 575/2013 zawiera definicję „instytucji finansowej” (w art. 4 ust. 1 pkt 26), która brzmi tak (w skrócie): „przedsiębiorstwo inne niż instytucja, którego podstawową działalnością jest nabywanie pakietów akcji lub wykonywanie co najmniej jednego spośród rodzajów działalności wymienionych w pkt 2–12 i pkt 15 załącznika I do dyrektywy 2013/36/UE (…)”.
Pkt 2 załącznika I do dyrektywy 2013/26/UE jako rodzaj działalności podlegających wzajemnemu uznawaniu wymienia wprost faktoring z regresem lub bez.
#Uwagi UKNF
Ustawa przeszła długotrwały etap opiniowania, jednak dopiero na jej końcowym etapie UKNF zwrócił uwagę, że „Doprecyzowania wymaga, o jaki podmiot wykonujący działalność w zakresie zapobiegania praniu pieniędzy (…) Nie jest bowiem jasne, czy chodzi o instytucję obowiązaną, która zgodnie z ustawą AML wykonuje obowiązki wynikające z tej ustawy”. Projektodawca (Minister Rodziny i Polityki Społecznej) stwierdził w odpowiedzi, że: „Należy w tej kwestii dokonać analizy aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/1937 (poza właściwością MRiPS)”.
#Czy jest szansa na zmianę?
Mając na uwadze, że regulacje są w trakcie uchwalania, przepisy są niejasne (bardzo prawdopodobne, że same organy będą mieć problem ze zdefiniowaniem zakresu podmiotowego ustawy, a co dopiero przedsiębiorcy), do czasu ostatecznego uchwalenia może się pojawić interpretacja urzędowa / względnie zmianie ulegnie finalna treść, projekt nadal może ulec zmianie, szczególnie po ostatniej uwadze UKNF.
Mimo to wydaje się mało prawdopodobnym, żeby ustawodawca wycofał się z objęcia faktoringu przepisami o sygnalistach (ustawodawca wziął na muszkę wszelkie działalności związane z finansowaniem), stąd branża faktoringowa powinna pozostać w gotowości i obserwować proces legislacyjny. Na tę chwilę na zbudowanie i wdrożenie systemu whistleblowing ustawodawca daje 2 miesiące od dnia ogłoszenia ustawy.
Zmiany, projekt oraz zgłoszone uwagi można podejrzeć na stronie RCL
