W dniu 6.12.2021 r. Prezydent podpisał nowelizację ustawy Kodeks postępowania cywilnego (dalej: „KPC”). Nowe przepisy art. 8291–8294 KPC zawierają wykaz przedmiotów oraz zwierząt, które nie podlegają egzekucji przez komornika. W naszej ocenie nowa regulacja może mieć wpływ na funkcjonowanie rolników na rynku faktoringowym – zarówno w roli odbiorcy, jak i faktoranta.
#Jaki jest cel wprowadzonych ograniczeń?
Zmiana ma na celu ochronę mienia rolniczego niezbędnego do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Zasadniczo nowelizacja przenosi regulacje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 5.07.2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji do KPC. Jak przekonują projektodawcy, jest to uzasadnione w kontekście wymogów konstytucyjnych, aby to ustawą – nie rozporządzeniem – regulowano kwestie wyłączeń spod egzekucji. Ma to bowiem wpływ na prawo do sądu dłużnika, jak i na ochronę interesu wierzyciela, który decyduje się na wszczęcie egzekucji sądowej.
Teoretycznie zatem przepisy nie zmieniają istotnie stanu prawnego, ale w praktyce – objęcie zmian przepisami ustawy (stosowanej wprost przez Sądy i Komorników) nie pozbawi już złudzeń wierzycieli w zakresie stosowania ograniczeń.
#Co ulega zmianie / co cementuje zmiana?
- Wierzyciele nie będą mogli przeprowadzać egzekucji wobec rolników (jako faktoranci czy odbiorcy) w zakresie mienia rolniczego niezbędnego do prowadzenia gospodarstwa rolnego.
- „Niezbędne do prowadzenia gospodarstwa rolnego mienie rolnicze” jest rozumiane bardzo szeroko i obejmuje nie tylko zwierzęta, ale także wartościowe – z punktu widzenia zabezpieczenia – przedmioty jak silosy, maszyny i narzędzia rolnicze, ciągniki, nawet zaliczki na poczet dostaw produktów rolnych, budynki gospodarcze, magazyny i grunty rolne niezbędne do hodowli i produkcji.
#Agro-faktoring zagrożony?
- Zabezpieczeniem finansowania zewnętrznego w przypadku rolników bywają budynki gospodarcze i grunty rolne. Dodatkowo rolnicy występują czasem jako odbiorcy faktoringowi.
- Wskutek zmian praktycznie niemożliwa stanie się egzekucja z w/w nieruchomości, a finansowanie takich podmiotów (zwłaszcza bez twardego zabezpieczenia rzeczowego) bardziej ryzykownym.
- Wiarygodność rolników (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w rolnictwie / gospodarstwo rolne) jako faktorantów / zgłaszanych odbiorców może ulec obniżeniu, skoro nie będą w stanie przedstawić w niebudzącego wątpliwości zabezpieczenia swoich zobowiązań.
- Z punktu widzenia rolnika niewykluczone jest, że w niektórych przypadkach dojdzie do wyłączenia rolników spod egzekucji, zwłaszcza gdy ich jedynym mieniem są właśnie budynki lub grunty orne.
- Z punktu widzenia faktora / kredytodawcy może dojść do częściowego wykluczenia całej grupy rolników z rynku usług finansowych Rolnicy bowiem będą mieli bardzo ograniczone możliwości udzielenia zabezpieczenia pod finansowanie dłużne.
#Wejście w życie
Już 10.01.2022 r. znajdą zastosowanie nowe zasady egzekucji w odniesieniu do rolników.
#Jak zabezpieczyć finansowanie?
Niewątpliwie wprowadzona zmiana wymusza na instytucjach finansowych powrót do innych form zabezpieczenia, a także kreatywność w poszukiwaniu alternatywnych form zabezpieczeń. W szczególności zainteresowaniem podmiotów finansujących mogą ponownie cieszyć się m.in. zastaw rejestrowy z umownym prawem przejęcia przedmiotu zastawu na własności przez wierzyciela. Inną ciekawą opcją może być przewłaszczenie na zabezpieczenie.
W kontekście w/w zmian jedno jest pewne: należy gruntownie przemyśleć nie tylko formę zabezpieczenia finansowania rolników jako faktorantów, ale również strategię oceny zdolności finansowej i możliwość przeprowadzenia egzekucji z mienia rolników zgłoszonych jako odbiorcy.
