Sprawozdanie GIIF dot. AML za 2020 rok

Generalny Inspektor Informacji Finansowej („GIIF”) opublikował sprawozdanie z realizacji ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w 2020 roku.

Podobnie jak w roku poprzednim, dokument ten nie zawiera zbyt wielu informacji pod kątem branży faktoringowej.   Zawiera bowiem jedynie zdefiniowanie pojęcia „instytucje finansowe niebędące innymi  instytucjami”  zawarte w ustawie AML/CTF. Za takie instytucje należy uznać  „przedsiębiorstwa faktoringowe, leasingowe (w zakresie leasingu finansowego) oraz podmioty, których podstawową działalnością jest „doradztwo dla przedsiębiorstw gospodarczych w zakresie struktury kapitałowej, strategii przemysłowej i kwestii z nimi związanych, jak również doradztwo i usługi dotyczące łączenia się oraz nabywania przedsiębiorstw gospodarczych”.

Pozostałe kwestie warte wspomnienia:

1. Pierwszy rok raportowania na nowym stanie prawnym – rok 2020 był pierwszym rokiem, który był w pełni raportowany wedle nowych reguły dotyczących sposobu przekazywania informacji o transakcjach ponadprogowych  do GIIF. Poprzednie 2 lata, były okresami przejściowymi po zmianie przepisów w roku 2018.
2. Pierwsze posiedzenie EAG – w roku 2020r. odbyło się pierwsze posiedzenie Grupy Euroazjatyckiej ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy.
3. Wzrost liczby zawiadomień GIIF do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa– mowa oczywiście o przestępstwie przewidzianym w art. 299 kodeksu karnego. Wzrost ten oscylował- w przypadku zawiadomień głównych o około 18,1% w stosunku do roku 2019, i około 15,1% w zakresie zawiadomień uzupełniających. Co więcej, wzrosła również liczba blokad rachunków (o ok. 4,8% w stosunku do roku 2019).
4. Pandemia koronawirusa – ze względu na panującą pandemię SARS-COV2 niemożliwym / utrudnionym było kontynuowanie przeprowadzenia szkoleń w zakresie podnoszenia wiedzy z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (które to szkolenia realizowane były przy współudziale organów).
5. Spotkania Platformy UEFIU– podobnie jak w roku poprzednim odbyły się cztery spotkania Platformy UE-FIU, jednakże nowością w stosunku do roku 2019 była ich forma – zostały one, za wyjątkiem spotkania przeprowadzonego w lutym, przeprowadzone w formie wideokonferencji.
6. „One site visits”– czyli miejscowe wizyty ewaluatorów zostały przesunięte o kilka miesięcy. Planowana wizyta ewaluatorów w Polsce została przesunięta na rok 2021.
7. Kontrole – GIF przeprowadził w roku 2020 łącznie 7 kontroli, z czego większość z nich została przeprowadzona w bankach. Skontrolowano także notariuszy czy towarzystwo funduszy inwestycyjnych.  W ich wyniku, ujawnione zostały nieprawidłowości w realizowaniu przez owe podmioty obowiązków przewidzianych w ustawie AML/CTF.  I tutaj możemy wyróżnić nie tylko braki formalne, ale także nieprawidłowości merytoryczne.  Jako przykład tych drugich, można podać m.in.  realizację transakcji mogących mieć związek z przestępstwem z art.299 kodeksu karnego, niedopełnienie obowiązku niezwłocznej blokady rachunku wynikającej z art.87 ust.2 omawianej ustawy czy nieprzestrzeganie art.34 ust.1 ustawy AML/CTF tj. niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego.
8. Przestępstwa skarbowe dwóch polskich spółek zajmujących się usługami transportu  samochodowego– Stan faktyczny:  dwie polskie firmy posiadające siedziby poza granicami kraju.  Na rachunki owych spółek wpływały środki od 2 podmiotów- podmiotu A i B. Łącznie w ciągu 3 ostatnich lat rachunki te zostały zasilone kwotą przekraczającą 100 mln PLN. Środki te były transferowane między rachunkami obu spółek, aby ostatecznie przekazać je na rachunki osób fizycznych- domniemywa się że byli oni kierowcami świadczącymi usługi transportowe.   Jeden z banków prowadzący rachunki owym spółkom, zwrócił się do nich  o dokumenty potwierdzające źródła dochodów. Wobec ich bezczynności, bank wypowiedział im umowy prowadzenia rachunków.  GIIF zablokował rachunek jednej z ww. spółek  i skierował zawiadomienie do prokuratury.
9. Pranie pieniędzy przez grupę obcokrajowców- owa sprawa został wszczęta w roku 2020 z własnej inicjatywy GIIF. Obcokrajowcy, a dokładniej obywatele jednego z krajów azjatyckich, wykorzystywali spółki zakładane na terenie Polski jako tzw. Podmiot przerzutowy, tj. środki finansowe pochodzące z zagranicy były dystrybuowane do spółek polskich, następnie środki te były przekazywane do dalszych beneficjentów bez dokonania jakichkolwiek czynności podatkowych. Z racji iż brak było ekonomicznego uzasadnienia założenia spółek na terenie Polski oraz braku powiązań owych spółek z polskim rynkiem a ponadto wpływy pochodziły od podmiotów niedziałających w branżach które były zadeklarowane w KRS, GIIF zawiadomił Prokuraturę. Co istotne, wspólnym mianownikiem w sprawach były spółki, których to rachunki firmowe założone zostały w jednej z placówek bankowych przez tego samego doradcę klienta.  Owy doradca tylko w okresie od kwietnia do czerwca 2020 r. założył rachunki dla 183 podmiotów (w tym 47 spółek zarządzanych przez obcokrajowców). Wspomniany pracownik banku, najprawdopodobniej mógł bez uzyskania stosownej zgody  sporządzać i weryfikować  umowy o otwarcie rachunku.