W dniu 1.07.2021 r. weszła w życie bardzo istotna i kontrowersyjna nowelizacja dotycząca akcyzy samochodowej. Zdaniem Ministerstwa Finansów wprowadzone rozwiązania zahamują mechanizm polegający na sprowadzaniu z krajów UE samochodów osobowych i rejestrowaniu ich jako samochody ciężarowe lub specjalne, aby uniknąć płacenia akcyzy. Dzięki temu system opodatkowania samochodów osobowych ma być bardziej szczelny. Wątpliwości budzi moment nowelizacji, zwłaszcza że ten mechanizm sięga nawet 2010-2011 roku, a ówczesne (i jeszcze do niedawna obowiązujące) przepisy pozwalały na sprowadzanie bez akcyzy samochodów specjalnych i ciężarowych, zwłaszcza takich które posiadały takie zasadnicze przeznaczenie – a to było wielkim sporem w relacji fiskusa z importerami. Spory dotyczyły zwłaszcza samochodów wielozadaniowych, typu VAN, SUV i pickup, gdzie rozstrzygnięcia często zależały od detali wyposażenia czy centymetrów długości skrzyni załadunkowej. Te sprawy toczą się przed Sądami Administracyjnymi często do dzisiaj. Nowelizacja nie rozwiązuje problemu „zasadniczego przeznaczenia” i sporu o taryfikację pozycji CN 8703 / 8704 / 8705 Taryfy Celnej (Nomenklatury Scalonej), lecz obostrzenia wprowadza w inny sposób:
- podatnik z tytułu dokonania w pojeździe samochodowym zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy będzie miał obowiązek złożenia bez wezwania organu podatkowego deklaracji uproszczonej według ustalonego wzoru, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.
- Podatek od samochodu przerobionego konstrukcyjnie na samochód osobowy zapłaci nie tylko osoba sprowadzająca lub przerabiająca samochód, ale także jego posiadacz(art. 1. Pkt 37) Nowelizacji). To stanowi z kolei uderzenie w proceder sprowadzania samochodów „na słupy” albo podpisywanie umów in blanco, czy „na Niemca”. Niestety – pokrzywdzonymi mogą okazać się konsumenci którzy nie posiadają profesjonalnej wiedzy o ryzyku prawnym związanym z rodzajem nabywanego pojazdu – przepisy nadal pozostają bowiem skomplikowane.
- Termin powstania obowiązku podatkowego w związku ze zmianą konstrukcyjną pojazdu na samochód osobowy, która nastąpi w okresie od 1 lipca 2021 roku do 30 czerwca 2022 roku to 1 lipca 2022 r.
- Opodatkowane będzie także nabycie / posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju w przypadku, jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu lub w wyniku kontroli np. podatkowej nie ustalono, że podatek akcyzowy został zapłacony. To stanowi z kolei uderzenie w proceder nie zgłaszania zmian w pojeździe i nieprzerejestrowywanie go, jak również ukrywanie czynności nabycia wewnątrzwspólnotowego.
- Nowelizacja wprowadza również nowy obowiązek dla podatników, którzy chcą zarejestrować samochód ciężarowy albo specjalny o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Od 1 lipca 2021 r., aby zarejestrować taki samochód, który został sprowadzony do Polski z innego państwa członkowskiego UE, należy przedłożyć odpowiednie zaświadczenie z US o braku podlegania akcyzie. Dokument taki wystawi Naczelnik urzędu Skarbowego właściwy miejscowo dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy / siedziby. To z kolei ma doprowadzić do uszczelnienia weryfikacji zapłaty akcyzy na etapie rejestracji samochodu. Ten etap stanowił bowiem często „sito” przez które sporadycznie udało się wprowadzać do ruchu drogowego samochody bez opłaconej akcyzy.
Nowelizacja budzi ogromne emocje w środowisku importerów samochodów i trudno się dziwić. Z jednej strony stanowi w części uderzenie w szarą strefę. Z drugiej jednak strony wprowadzenie zmiany przepisów niejako potwierdza, iż wcześniejsze wątpliwości istniały, stąd też zasadnym byłoby stosowanie swoistej amnestii dla wcześniejszych spraw, czego nowelizacja oczywiście nie przewiduje. Budzi wątpliwości bardzo szerokie określenie zakresu odpowiedzialnych podmiotów, w tym możliwość nałożenia akcyzy na posiadacza pojazdu co stanowi swoiste novum, niebezpieczne w rękach urzędników KAS i Służby Celnej. Wygląda na to że spory nadal pozostaną, nieco zmieni się ich płaszczyzna. Samo zarejestrowanie samochodu może okazać się trudniejsze i bardziej czasochłonne.
